ثبت اختراع داخلی

مراحل اصلی و تعیین‌کننده در اختراع، نوآوری در محصول یا فرآیند ایجاد شده است که یکی از معیارهای اصلی برای ثبت اختراع محسوب می‌شود. برای ثبت اختراع، اولین گام، شرح دقیق و شفاف ایده‌های نوآورانه است تا کارشناسان و افرادی که مسئول اعطای حق امتیاز به اختراع شما هستند، بتوانند نوآوری طرح شما را درک کنند.

در واقع، تایید اختراع برابر با افشای کامل اطلاعات آن است و تنها در این صورت می‌توان اختراع را به ثبت رساند. علاوه بر این، اختراعی قابل ثبت است که دارای ابتکار جدید و کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید به معنای چیزی است که در صنعت یا فن قبلی وجود نداشته و برای فرد دارای مهارت عادی در آن فن ناشناخته و غیر آشکار باشد. از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی تلقی می‌شود که در یکی از رشته‌های صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد.

در اکثر قوانین ملی یا منطقه‌ای، اختراعات در صورت احراز شرایط لازم در تمامی حوزه‌های صنعت و تکنولوژی قابل ثبت هستند، مگر مواردی که به صراحت در قانون استثنا شده باشند. از دیگر ویژگی‌های یک اختراع ابتکاری این است که با توجه به مجموعه اطلاعات و دانش موجود و مهارت‌های معمولی، برای اعطا کنندگان غیرقابل پیش‌بینی باشد. لازم به ذکر است که این معیار پس از احراز جدید و نوین بودن اختراع بررسی می‌شود.

در حال حاضر، مراحل ثبت اختراع در ایران صرفاً به روش اعلامی انجام می‌شود. این به این معناست که مخترع، تمامی مشخصات اختراع را از طریق اظهارنامه به سازمان ثبت اختراع اعلام و در آن ثبت می‌کند. در حقیقت، ثبت اختراع به روش اعلامی بر اساس ادعای مخترع و اظهارنامه‌ای که ثبت کرده، اعتبار سنجی می‌شود. اگر ادعای او صحیح باشد و شامل سه معیار اصلی یعنی جدید بودن، ابتکاری بودن و کاربردی بودن باشد، حق امتیاز پتنت به او اعطا خواهد شد.

سند اختراع به مدت ۲۰ سال از تاریخ ثبت اظهارنامه اعتبار دارد و اقساط سالیانه آن پس از ثبت سند به صورت الکترونیکی پرداخت می‌شود. برای ثبت اختراع در ایران، از زمان ثبت اظهارنامه و ادعانامه تا اعطای حق امتیاز اختراع و ارائه گواهینامه آن، حدود ۱۲ ماه طول خواهد کشید.

برای ثبت اختراع داخلی، اظهارنامه باید شامل اطلاعات زیر باشد:

1. هدف اختراع: هدف خود را از اختراع به‌طور کامل مشخص کنید. این قسمت بسیار مهم است و باید به وضوح بیان کنید که چرا این اختراع انجام شده است.

2. توضیحات دقیق و کامل: اگر در زمینه مکانیک دستگاه خاصی اختراع کرده‌اید، با توضیحات کامل و جزئیات دقیق آن را شرح دهید. باید توضیحات شما به گونه‌ای باشد که روش کار و عملکرد دستگاه به‌طور شفاف مشخص شود.

3. اثبات نوآوری و ابتکاری بودن: نوآوری و ابتکاری بودن اختراع خود را ثابت کنید. اگر در شیوه پیاده‌سازی از روش خلاقانه‌ای استفاده کرده‌اید، آن را توضیح دهید و ایده‌های خود را به‌طور شفاف شرح دهید. این امر کمک می‌کند تا کارشناسان و افرادی که مسئول ارائه حق امتیاز به اختراع شما هستند، بتوانند نوآوری شما را درک کنند.

4. عبارات و کلمات شفاف: عباراتی که برای شرح روش اجرا، رفع مشکل، و بیان احساس نیاز استفاده می‌کنید باید صریح و بسیار شفاف باشند. در صورت داشتن کوچکترین ابهام در کلمات، اظهارنامه شما توسط کارشناسان رد خواهد شد.

5. قابلیت درک و ارزیابی: توضیحات شما باید آنقدر شفاف و قابل درک باشد که یک نفر با دانش عادی هم بتواند آن را مجسم و ارزیابی کند.

مواردی که به‌عنوان اختراع ثبت نمی‌شوند:

• روش‌های جدید بازی فکری و ذهنی
• آثار هنری ادبی و نمایشی
• پیدا کردن انواع گونه‌های گیاهی یا جانوری
• نسخه‌ای جدید از ارائه‌ی خروجی یک برنامه‌ی رایانه‌ای

مزایا ثبت اختراع در ایران

• تأسیس شرکت دانش‌بنیان، مؤسسه یا دانشگاه قانونی: با اخذ حق پتنت، مخترع می‌تواند شرکت دانش‌بنیان، مؤسسه یا دانشگاهی قانونی تأسیس کند.
• پذیرش تحصیلی آسان‌تر: با ثبت اختراع، پذیرش برای ادامه تحصیل در داخل یا خارج از کشور به سهولت انجام می‌شود.
• افزایش شانس استخدام: ثبت اختراع، امتیاز بزرگی برای مخترع جهت استخدام در شرکت‌های بین‌المللی و سازمان‌های مختلف محسوب می‌شود.
• تسریع در فرایند تولید و توزیع: با اخذ حق امتیاز، فرایند تولید، چاپ و توزیع محصول سریع‌تر انجام می‌شود.
• تسهیلات خدمت سربازی: با استفاده از حق ثبت اختراع، امکان استفاده از تسهیلات خدمت سربازی از جمله کسری خدمت و گذراندن دوره سربازی در مراکز تحقیقاتی به مخترع داده می‌شود.
• تسهیلات جشنواره‌های بنیاد نخبگان: با اخذ حق ثبت اختراع و در صورت انتخاب شدن در جشنواره‌های بنیاد نخبگان، امکان استفاده از تسهیلات اعطایی به مخترع داده می‌شود.

حمایت‌های ثبت اختراع

• بهره‌مندی از تسهیلات شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان: ثبت اختراع امکان بهره‌مندی از تسهیلات و حمایت‌های مخصوص شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان را فراهم می‌کند.
• موقعیت قدرتمند در بازار و امتیازهای رقابتی: ثبت اختراع به مخترع موقعیت قدرتمندی در بازار و امتیازهای رقابتی قابل توجهی می‌دهد، که می‌تواند در موفقیت تجاری و جذب سرمایه‌گذاری مؤثر باشد.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت اختراع داخلی

1. عقد قرارداد محرمانگی: برای حفاظت از اطلاعات و جزئیات اختراع.
2. اقرارنامه و تایید گواهی امضاء جهت اخذ نام کاربری و رمزعبور: جهت دسترسی به سامانه ثبت اختراع.
3. کد ثنا: شناسه قانونی برای انجام امور قضایی.
4. درصورت داشتن شریک، مشخص نمودن اعضا و میزان درصد مالکیت: برای تعیین سهم هر یک از شرکا.
5. تکمیل پرسشنامه: ارائه اطلاعات کامل در مورد اختراع.
6. تنظیم فایل توسط تیم تخصصی: تهیه مدارک و مستندات لازم توسط کارشناسان.
7. ثبت مشخصات فنی اختراع: جزئیات فنی و مشخصات اختراع.
8. توضیح مفید و دقیق اختراع: شرح کامل و دقیق از اختراع.
9. مقررات تنظیم نقشه اختراع: تهیه نقشه‌های فنی مطابق با استانداردها.
10. ثبت اظهارنامه به صورت شخص حقیقی یا حقوقی

ثبت اظهارنامه به صورت بارگذاری 4 فایل:

1. توصیف (دارای 9 بند)

   • عنوان اختراع: نام اختراع.
   • زمینه فنی اختراع: حوزه فنی که اختراع در آن قرار دارد.
   • مشکل فنی موجود: مشکلی که اختراع به حل آن می‌پردازد.
   • شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت‌ها: توضیح پیشینه دانش و تحقیقات مرتبط با اختراع.
   • ارائه راه حل برای مشکل فنی موجود همراه با شرح دقیق: توضیح چگونگی حل مشکل با استفاده از اختراع.
   • اشکال یا فرایند از اختراع: نمایش و توضیح گرافیکی یا فرآیندی از اختراع.
   • توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع: شرح یک روش عملی برای استفاده از اختراع.
   • بیان واضح و دقیق مزایای این اختراع: توضیح مزایا و برتری‌های اختراع.
   • ذکر صریح کاربرد: کاربردهای عملی و زمینه‌های استفاده از اختراع.

2. ادعا (دارای گام ابتکاری یا نوآوری)

   • ادعا باید صریح و متقن باشد: ادعاها باید به‌طور واضح و قاطع بیان شوند.
   • ادعانامه شما باید صریح، روشن و قابل درک باشد: ادعاها باید به‌طور واضح و قابل فهم باشند.
   • متن ادعانامه باید معقول باشد: تعداد و ماهیت ادعاها باید منطقی و متناسب باشد.
   • در ادعانامه نباید از جزئیات اختراع، روش اجرای گام به گام و اطلاعات و داده‌ها نوشته شود: جزئیات دقیق نباید در ادعا ذکر شوند.
   • ویژگی‌های فنی، با جملات حمایتی و مثبت درج شود: ویژگی‌های فنی به‌طور مثبت و حمایتی بیان شوند.
   • از ارجاع به فایل نقشه‌ها یا توصیف دیگر امتناع گردد: نباید به نقشه‌ها یا توضیحات دیگر ارجاع داد.
   • در ادعانامه نباید به‌طور فیزیکی اختراع را توضیح داد، بلکه به صورت حمایتی از روش نوآورانه اشاره کرد: توضیح اختراع باید به‌صورت حمایتی و نوآورانه باشد.

3. نقشه یا فرایند: نقشه‌ها یا نمودارهای فنی از اختراع.

4. خلاصه (700 کلمه): خلاصه‌ای از اختراع که شامل اطلاعات کلی و مهم آن باشد.

کارشناسی و داوری

پس از ثبت اظهارنامه، مرحله کارشناسی آغاز می‌شود. در این مرحله، اداره ثبت اختراعات ادعاهای موجود در اظهارنامه را بررسی می‌کند. در صورتی که اظهارنامه هیچ نقصی نداشته باشد، این مرحله معمولاً یک ماه زمان می‌برد. پس از تایید در مرحله کارشناسی، پرونده به مرحله داوری معرفی می‌شود.

مراحل داوری

1. مرحله اول داوری: این مرحله تقریباً 3 الی 6 ماه زمان می‌برد. در این مرحله امکان حذف و تغییر مرجع وجود ندارد.
2. مرحله دوم داوری: اگر در مرحله اول داوری اختراع تایید نشود، مخترع می‌تواند اعتراض خود را ثبت کند. در این مرحله، تغییر مرجع ممکن است و مدت زمان پاسخگویی تقریباً 2 الی 3 ماه خواهد بود. همچنین هزینه داوری مجدد باید واریز شود.

نکات مهم

• اعتراض به رد اظهارنامه: در صورتی که اظهارنامه رد شود، مخترع می‌تواند اعتراض خود را ثبت کند. این موضوع ممکن است زمان اعطای حق امتیاز را افزایش دهد.
• فرایند کلی ثبت اختراع: به طور کلی، فرایند ثبت اختراع در ایران معمولاً حدود 12 ماه زمان نیاز دارد.

بهینه‌سازی زمان ثبت اختراع

• نگارش هوشمندانه اظهارنامه: هر چه اظهارنامه، شرح و توصیف اختراع، متون ادعانامه و فایل‌های نقشه هوشمندانه‌تر و صریح‌تر نوشته شوند، زمان لازم برای ثبت اختراع کاهش می‌یابد.
• استفاده از کارشناسان مجرب: برای کاهش زمان ثبت و ارائه اظهارنامه‌ای شفاف و دقیق، توصیه می‌شود از کمک کارشناسان و افراد خبره استفاده شود.

ثبت نهایی و آگهی در روزنامه رسمی

در صورت قبول و ثبت نهایی اختراع، اختراع در روزنامه رسمی کشور به صورت آگهی منتشر می‌شود. پس از درج اختراع در روزنامه رسمی، گواهینامه مربوطه به صورت الکترونیکی و حداکثر تا 10 روز از سوی اداره مالکیت صنعتی صادر و ارسال می‌شود.